فیزیوتراپی- فیزیوتراپیست (شهرستان آمل)

سيستم وستيبولار(Vestibular System)

سيستم وستيبولار(دستگاه دهلیزی) و نقش حسى آن، چيزى مشابه سيستم گيرنده هاى مفصلى است.

دو حس وستيبولار وجود دارد که عبارتنداز:

1- حس وزن كه هر گونه تغيير وضعيت سر از خط عمودى جاذبه اى را تشخيص مى دهد.

2- حس شتاب كه تغييرات سرعت خطى و تغيير جهت يعنى شتاب زاويه اى را تشخيص مى دهد.

بنابراين، دو اندام حسى وستيبولار وجود دارد كه هر دو در لابيرنت گوش داخلى قرار دارند(تصویر زیر) که عبارتنداز:

۱- لابيرنت استاتيك(Static Labyrinth).
براى كشف تغييرات سرعت خطى كه در اوتريكول و ساكول، دو اتساع لابيرنت غشائى واقعند.

2- لابيرنت كينتيك(Kinetic Labyrinth).
براى كشف شتاب زاويه اى كه در مجارى نيمدايره واقع شده است. سه نيمدايره وجود دارد كه عبارتند از: مجارى نيمدايره قدامى، خلفى و جانبى .

رسپتورهاى حسى سيستم وستيبولار

ارگانهاى حسى انتهايى تعادل در لابيرنت غشائى قرار دارند و از بخشهاى زير تشكيل شده اند (تصاوير ذیل):

1- ماكولاهاى اوتريكول و ساكول(Maculae of Utricle and Saccule)

2- كريستاهاى مجارى نيمدايره(Cristae of Semicircular Danals)

ساختمان ماكولاى اوتريكول

نماى مديال لابيرنت وستيبولار راست. UM و SM به ترتيب معرف ماكولاى اوتريكول و ساكول؛ SC، LC و PC به ترتيب كريستاهاى فوقانى، لترال و خلفى؛ OCB معرف باندل اليووكوكلئر مى باشد.

گيرنده هاى اختصاصى در تمام اين ارگانها، سلولهاى مويى است كه روى
نورونهاى دو قطبى از عصب وستيبولار (دهليزى) سيناپس مى كنند. اوتريكول و ساكول حاوى آندولنف هستند. غشاء اتوليتيك موجب خم شدن موهاى سلولهاى حساسه مودار مى شود و در آنها پتانسيل عمل توليد مى كند. آمپولهاى مجارى نيمدايره كه در داخل آنها اپى تليوم حسى وجود دارد توسط سه كريستا اشغال مى شوند (تصوير فوق).

تاج آمپولى(Cristae Ampullaris)(تصوير ذیل) در بخش حجيم مجارى نيمدايره به نام آمپولا(Ampulla)قرار دارد و از سلولهاى نگهدارنده و سلولهاى مودار حساسه تشكيل شده است.

ساختمان كريستا آمپولاريس

هر سلول مودار داراى ميكروويلوسها(Microvilli) و يك مژك است كه در ساختمانى به نام كوپولا(Cupula)قرار دارند. تغييرات فشار در آندولنف كه توسط سرعتهاى مختلف با حركات زاويهاى سر ايجاد مى شود، كوپولا را منحرف كرده و مژه كريستا را خم مى كند و در نتيجه باعث تحريك سلولهاى مويى مى شود.

راه هاى وستيبولار مركزى

عقده حسى اوليه كه عقده وستيبولار (گانگليون Scarpas) ناميده مى شود، در سوراخ گوش داخلى قرار دارد و حاوى جسم سلولى نورونهاى حسى اوليه است.

زوايد محيطى (دندريتها) اين نورونهاى دو قطبى روى سلولهاى مودار پايان مى يابد و زوايد مركزى (آكسونى) تشكيل عصب وستيبولار را مى دهد (تصوير) كه از بين پل مغز و بصل النخاع وارد ساقه مغز مى شود و در هسته هاى وستيبولار خاتمه مى يابند.

بيشتر رشته هاى آوران در هسته هاى وستيبولار فوقانى، خارجى، داخلى و تحتانى پايان مى پذيرند، اما بعضى از آنها در مخچه خاتمه مى يابند.

آكسون نورونهاى هسته هاى وستيبولار مربوطه، چهار مسير را طى مى كنند كه عبارتند از:

1-به طرف بالا به داخل پايك مخچه اى تحتانى تا در مخچه پايان يابند و اين ارتباط براى حفظ تعادل مهم است.

2- به طرف بالا در ساقه مغز تا در مغز ميانى خاتمه يابند اين آكسونها در هسته هاى ابدوسنس،تروكلآر و اُكولوموتور (مربوط به اعصاب مغزى 6، 4 و 3)خاتمه مى يابند. عمل اين ارتباط براى حركت همگام چشمها در ارتباط با حركات سر است.

3- به طرف پايين به داخل نخاع مى فرستند كه آكسونهاى اين نورونهاى حركتى مربوط به عضلات محوريند و بنابراين، تون عضلات را براى حفظ تعادل تنظيم مى كنند.

4- ارتباطات با قشر مخ

*استفاده از مطالب فقط درصورت ذکر منبع وبلاگ یا لینک آن مجاز می باشد

منبع:از کتاب ساختار و عملکرد سیستم عصبی-عضلانی به ترجمه و تدوین نویسنده وبلاگ(فیزیوتراپیست ابراهیم برزکار).چاپ فجر.بهار ۱۳۸۵(چاپ اول)

منابع (References)

- ميناگر، عليرضا؛ وثوق آزاد، ژاك ترجمه نوروآناتومى پايه و كاربردى
پرفسور فيتزجرالد. انتشارات دانش پژوه.

- قاضى جهانى، بهرام ترجمه مبانى طب سسيل، بيماريهاى مغز و
اعصاب. مركز نشر اشارت.

- آمرى نيا، رضا؛ بهروزى راد، نازيلا ترجمه ساختمان و عمل مغز و
اعصاب پرفسور ويليام ويليس. مؤسسه انتشارات تلاش.

- نراقى، محمد على؛ حاجى حسينى، داود ترجمه نوروآناتومى
W.C. Wongck. انتشارات جعفرى.

-Arthur C.Guyton/Basic Neuroscience: Anatomy & Physiology

مقالات فیزیوتراپی

مقالات استخوان شناسی